Wiele osób marzy o własnym domu. Czasami nie możemy zdecydować się na zakup w momencie znalezienia interesującej nas oferty i wtedy najlepszym rozwiązaniem byłoby prawo pierwokupu. Niestety nie każdemu prawo pierwokupu przysługuje. Pierwokup zarezerwowany jest tylko na bardzo konkretne sytuacje i najczęściej jest to prawo pierwokupu gminy. Komu i kiedy przysługuje prawo pierwokupu nieruchomości lub prawo pierwokupu ziemi? W jakich sytuacjach obowiązuje prawo pierwokupu gminy? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania w tym artykule.
Czym jest pierwokup?
Prawo pierwokupu jest prawnie uregulowane i mamy z nim do czynienia kiedy właściciel nieruchomości musi poinformować osobę posiadającą prawo pierwokupu o sprzedaży. Taka osoba (instytucja) ma pierwszeństwo w zakupie nieruchomości. Prawo pierwokupu może zostać narzucone odgórnie albo wynikać z umowy między stronami. Do sprzedaży innej osobie niż uprawniona do pierwokupu może dojść tylko jeżeli pierwokup nie zostanie wykorzystany przez osobę uprawnioną. Nie można zrobić tego bez jej wiedzy. Zawsze osoba posiadająca prawo pierwokupu musi zostać poinformowana o chęci sprzedaży. Istnieje prawo pierwokupu nieruchomości ale również prawo pierwokupu ziemi.
Prawo pierwokupu nieruchomości w przepisach prawa
Prawo pierwokupu nieruchomości czy prawo pierwokupu ziemi to prawo obligatoryjne. Nie ma możliwości przekazania tego prawa komuś innemu, nie można go też podzielić. Pierwokup może przysługiwać instytucjom państwowym lub konkretnym osobom ale podmiot uprawniony nie musi ze swojego prawa skorzystać. To wszystko reguluje Ustawa o gospodarce nieruchomościami, Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego, Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz Ustawa o specjalnych strefach ekonomicznych. Jeżeli jakaś sytuacja nie została przewidziana w żadnej z tych ustaw to obowiązuje stosowanie się do Kodeksu cywilnego. Wszystko zależy od konkretnego przypadku.
Prawo pierwokupu nieruchomości – jak sprzedać taką nieruchomość?
Istnieje możliwość sprzedaży takiej nieruchomości osobie, która nie posiada prawa pierwokupu. W takiej sytuacji najlepiej jest sporządzić warunkową umowę sprzedaży i poczekać na decyzję osoby uprawnionej do pierwokupu. Musimy osobę uprawnioną poinformować o zawarciu takiej umowy i przedstawić cenę jaka została ustalona. Wtedy może ona zdecydować się na zakup nieruchomości w tej cenie ale ma na to tylko miesiąc. Jeżeli zdecyduje się na zakup to konieczne jest złożenie oświadczenia, które musi mieć formę aktu notarialnego. Nie ma już wtedy potrzeby sporządzania osobnej umowy, nieruchomość staje się własnością osoby uprawionej do pierwokupu. Jeżeli osoba uprawniona odrzuci ofertę to możemy bez dodatkowych przeszkód sprzedać ją chętnemu nabywcy.
Konsekwencje niepowiadomienia osoby uprawnionej o sprzedaży
Jeżeli nie poinformujemy osoby posiadającej prawo pierwokupu o sprzedaży, zataimy istotne informacje albo podamy błędną cenę to musimy liczyć się z konsekwencjami. Taka osoba ma prawo domagać się od sprzedawcy odszkodowania. Jeżeli prawo pierwokupu przysługiwało konkretnej osobie to taka umowa mimo wszystko jest ważna. Inaczej jest w przypadku prawa pierwokupu instytucji państwowej. Wtedy niestety uznaje się, że umowa jest nieważna i taka sprzedaż nie może dojść do finalizacji.
Prawo pierwokupu gminy
Ustawa o gospodarce nieruchomościami przewidziała kilka sytuacji, w których to gmina ma prawo pierwokupu i jest to sprzedaż:
– nieruchomości niezabudowanej, która została nabyta od Skarbu Państwa bądź jednostek samorządu terytorialnego;
– prawa do użytkowania wieczystego gruntowej nieruchomości niezabudowanej (nie ma tu znaczenia od kogo została kupiona);
– prawa do użytkowania wieczystego bądź nieruchomości, która znajduje się na terenie przeznaczonym na cele publiczne;
– nieruchomości umieszczonych w rejestrze zabytków;
– nieruchomości zlokalizowanych na obszarach rewitalizacji.
Prawo pierwokupu gminy zawsze wykonuje prezydent miasta, burmistrz albo wójt. Na skorzystanie ze swojego prawa ma miesiąc, w innym wypadku nieruchomość może zostać sprzedana chętnemu nabywcy. Notariusz, który umowę sporządza, musi powiadomić odpowiednią instytucję o treści takiej umowy. Prezydent miasta, burmistrz lub wójt musi złożyć u notariusza oświadczenie (forma aktu notarialnego) i w tym momencie nieruchomość przechodzi na rzecz gminy.
Prawo pierwokupu a rolnicy
Przypadki dotyczące nieruchomości rolnej zostały opisane w art.166 Kodeksu cywilnego. Dowiadujemy się, że współwłaściciele takiej nieruchomości mają prawo pierwokupu w przypadku chęci sprzedaży udziałów przez innego ze współwłaścicieli. Dotyczy to tylko tych osób, które prowadzą wspólne gospodarstwo na tym samym gruncie. Jeżeli nie ma współwłaścicieli, którym takie prawo przysługuje to pierwszeństwo ma Agencja Nieruchomości Rolnych (tylko jeżeli działka jest większa niż 5ha).